De ontwikkelingen op het gebied van artificial intelligence (AI) gaan in sneltreinvaart door. Hoe ga je als bestuurder of schoolleider proactief aan de slag met de kansen en uitdagingen van AI in het onderwijs? In dit artikel geeft Marc, onze expert op dit gebied, inzichten om je team te inspireren.
AlphaGo’s overwinning en wat we hiervan kunnen leren
Marc haalt een voorbeeld aan over de ontwikkelingen binnen AI. In 2016 versloeg voor het eerst een AI-computer van Google (AlphaGo) het bordspel Go. Dit Koreaanse spel is veel ingewikkelder dan schaken, met meer mogelijke zetten dan er atomen in het universum zijn. Tijdens vijf spannende wedstrijden tussen AlphaGo en de menselijke wereldkampioen Lee Sedol, won de Google AI-computer er vier. Door het analyseren van miljoenen spelpartijen, ontwikkelde deze patronen en strategische zetten. Hierdoor kon AlphaGo creatieve en innovatieve zetten uitvoeren die menselijke spelers verrasten. “Ik denk dat hiermee een nieuw paradigma naar Go gebracht wordt”, sprak Sedol uit.
Wat er gebeurde zal je wellicht verrassen: de afgelopen zeven jaar is het niveau van Go-spelers gestegen. Door de beroemde overwinning in 2016 zijn zij inventiever geworden. Ze bestudeerden de strategieën en benaderingen in het spel van AlphaGo en leerden hiervan. Het voorbeeld van Go illustreert enerzijds de angst voor nieuwe technologie en anderzijds de onverwacht positieve impact ervan: AI kan ons uitdagen om onze prestaties en creativiteit te verbeteren.
Bespreek kansen en uitdagingen
Om AI op een verantwoorde en creatieve manier in te zetten, is het van belang om kansen en uitdagingen te begrijpen die technologie biedt en om kritisch te blijven denken. En om het gesprek aan te gaan over de vraagstukken die AI met zich meebrengt. Bijvoorbeeld over de veranderende dynamiek tussen mens en technologie of over ethische dilemma’s. Stimuleer als bestuurder en schoolleider een dialoog binnen je team om AI op een verantwoorde en creatieve manier in de klas te integreren. Geef ruimte om verschillende AI-toepassingen uit te proberen – en doe dat zelf ook! – en ga samen in gesprek over de inhoud, kansen en risico’s die het met zich meebrengt. Vergeet daarbij niet dat verandering sinds mensenheugenis angst of onzekerheid met zich meebrengt, dat hoort erbij. Zo demonstreerden honderd jaar geleden leraren tegen de radio, uit angst dat zij overbodig zouden worden: iedereen kon in de toekomst immers via de radio onderwijs volgen!
Inspireren: een praktijkvoorbeeld
Als schoolleider is het van belang om je team te inspireren. Maar hoe doe je dat, als je de ontwikkelingen zelf bijvoorbeeld nog spannend vindt? Betrek dan collega’s in je school die al heel actief bezig zijn met AI, is de tip van Marc. Geef deze de ruimte voor onderwijsontwikkeltijd en laat ze collega’s inspireren met creatieve lesideeën. Bestuurders kunnen een soortgelijke strategie volgen door directeuren of (bovenschools) ict’ers te betrekken bij het delen van kennis en praktische toepassingen over AI, waardoor een olievlek van inspiratie ontstaat.
Ethische kant en risico’s van AI in het onderwijs
Terwijl we de veelbelovende toepassingen van AI in het onderwijs verkennen, mogen we de ethische vraagstukken en potentiële risico’s niet uit het oog verliezen. Het is bijvoorbeeld cruciaal om na te denken over de impact van AI op privacy en hoe we onbedoelde vooroordelen in algoritmen kunnen voorkomen. Nieuwe technologieën kunnen een transformatieve rol spelen in het onderwijs, maar het is onze verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat ze ethisch en rechtvaardig worden ingezet. Ons inziens is het ook een belangrijke taak van leidinggevenden in het onderwijs om een cultuur van kritisch denken en ethische overwegingen te bevorderen. Niet alleen in hoe we AI zelf gebruiken, maar ook in hoe we leerlingen voorbereiden op een steeds meer door technologie gedreven wereld.
Maak AI begrijpelijk en toegankelijk
Technologie wordt vaak beschouwd als een ‘black box’. Het is belangrijk om de spanning rond technologische ontwikkelingen serieus te nemen, maar daarnaast de kansen ervan te belichten. Als bestuurder of schoolleider is het essentieel om de technologie en de denkwijze van AI begrijpelijk te maken, zodat het binnen het team praktisch te gebruiken is. Vaak wordt hierbij te moeilijk gedacht, geeft Marc aan. Maar als je op een laagdrempelige manier aan de slag gaat met bijvoorbeeld ‘prompten’ (instructies geven) binnen ChatGPT, worden ook de kritische collega’s enthousiast en nieuwsgierig. Bovendien: door samen de kansen van AI te ontdekken en ermee te experimenteren, vergroot je de digitale vaardigheden van het team.
Wil je meer weten over dit onderwerp of sparren met Marc over hoe je AI doordacht kunt integreren in je curriculum of in de klas? Ben je op zoek naar concrete tips om je onderwijsteam te inspireren? Of heb je interesse in een inspiratiesessie? Neem dan contact op met Marc van Maastricht via marc@o21.nu of tel. 06 – 44 05 05 15.
Zelf aan de slag
Kijktip
Marc tipt de boeiende film AlphaGO – The Movie. Deze is te bekijken op de AlphaGo website, of (het Google DeepMind account) op Youtube. Een absolute must-see die aansluit bij dit onderwerp.
Zelf proberen op strategisch niveau
Bedenk samen met enkele collega’s een vraagstuk dat relevant is voor jullie school of organisatie. Gebruik vervolgens ChatGPT om ideeën, oplossingen of strategieën te genereren voor dit vraagstuk. Oefen met verschillende prompts (instructies) om het antwoord te verbeteren en om inzicht te krijgen invan de mogelijkheden. Bespreek vervolgens met elkaar de verkregen informatie en ideeën: evalueer hoe bruikbaar en realistisch deze zijn voor jullie specifieke context. En waar je kansen ziet om ChatGPT vaker toe te passen als inspiratiebron.
Zelf proberen in de klas
Gebruik ChatGPT om een interview te houden met een historisch figuur, bijvoorbeeld Karel de Grote. Laat leerlingen 10 vragen bedenken en deze aan ChatGPT stellen. Hiermee vergroten ze hun historische kennis én hun vermogen om effectieve vragen te stellen. Na het genereren van de tekst door ChatGPT vraag je leerlingen om kritisch te kijken naar de antwoorden. Stimuleer ze om eventuele onjuistheden te ontdekken. Ga hier vervolgens samen het gesprek over aan en vraag leerlingen wat ze hebben geleerd.
Handige links en voorbeelden
