Terug naar het oude normaal of onderweg naar transformatie?
Niemand zal betwisten dat digitale geletterdheid door de coronacrisis een boost heeft gekregen. Ook kennen we allemaal voorbeelden van slimme digitale oplossingen en van vraagstukken die ons bezig houden, zoals privacy en groeiende kansenongelijkheid. Deze tijd geeft vele inzichten in de rol die technologie kan spelen in ons onderwijs. Wat kunnen we hier voor de toekomst van leren? Juist met alle ervaringen op zak is dit een goed moment om je visie op onderwijs met digitalisering te herzien. Niet als ‘losse flodder’, maar in samenhang met het geheel.
In deze reeks korte blogs wil O21 met jullie nadenken over de kansen die de coronacrisis ons biedt om ons onderwijs en de rol die technologie daarbij kan spelen opnieuw te bezien. Vandaag deel 4 van 6: over leeromgeving en leertijd.
Leeromgeving
In de wet staat dat scholen zich moeten houden aan schooltijden en onderwijstijden. Eisen aan de inrichting van een school(lokaal) zijn er naar mijn weten (los van de minimumgrootte van een lokaal) niet. Tot voor de crisis vond leren vrijwel altijd plaats binnen de school en vaak binnen het lokaal. Deze omgevingen zijn belangrijk voor het ontwikkelen van een groepsband. De coronacrisis heeft ervoor gezorgd dat we ook hier opnieuw over moesten nadenken. Zowel de fysieke omgeving als de digitale leeromgeving veranderde namelijk.
John Hattie roept op om ook in een online classroom voort te bouwen op symbolen, rituelen en de schoolidentiteit, juist vanwege het ontwikkelen van die groepsband.
Nu de leerlingen deels weer op school zijn, met uitzicht op volledige opening van de scholen, is het goed je af te vragen hoe we met de fysieke ruimte en met de digitale leeromgeving in de toekomst om willen gaan. Wat nemen we mee uit de crisis en waarin kiezen we weer bewust voor de oude organisatievorm? Dus ook: wat was goed en behouden we vanuit de nieuw opgedane ervaringen?
Leertijd
Ondanks dat de inspectie geen richtlijnen geeft voor het vormgeven van een week-en jaarrooster, maken de meeste scholen gebruik van de klokuren tabel. Een weekrooster waarin staat welke vakken er per dag aan bod komen en hoeveel tijd hieraan besteed wordt. Leidend hiervoor zijn de planningen van de gebruikte methodes. Je moet als leerkracht immers je lessen kunnen geven volgens het format van de methode. De dagelijkse instructie, de verwerkingstijd voor de leerlingen, de leerdoelen die aanbod komen en natuurlijk het moment van toetsen. Alles is terug te vinden in de planning en als je die volgt weet je zeker dat je als leerkracht alles aan bod hebt laten komen wat voor jouw leerjaar vereist is.
Leerlingen die minder tijd nodig hebben, vullen hun tijd op met andere dingen. En leerlingen die meer tijd nodig hebben? Die hebben in het beste geval wat minder tijd voor andere vakken en anders vooral pech, want over vier weken volgt er hoe dan ook een toets. Leerlingen leren niet op hetzelfde tempo. Als je de tijd die je ze geeft om leerstof eigen te maken vastzet, kun je voorspellen dat het beheersingsniveau van die leerstof steeds verder uiteen gaat lopen. Want na de toets hebben we één week om te remediëren en daarna gaan we door, ook als het voorgaande nog niet volledig wordt beheerst. En zo stapelen de gaten in kennis en vaardigheden zich op.
En zo stapelen de gaten in kennis en vaardigheden zich op. Steeds meer scholen vragen zich af of dat ook anders kan en zo ja, hoe dan?
Steeds meer scholen vragen zich af of het ook anders kan en zo ja, hoe dan? De crisis stimuleert ons daarbij opnieuw na te denken over de manier waarop wij ons lesrooster vormgeven. Enerzijds zijn de verschillen groter geworden tijdens deze periode en anderzijds hebben we kennis gemaakt met een werkwijze en (digitale) leermiddelen die het mogelijk maken om meer flexibel door de lesstof heen te gaan. Wat betekent dat voor het onderwijs nu de kinderen straks weer volledig naar school komen?
In welke mate kunnen leerlingen eigen keuzes maken m.b.t. hun leertempo? Wat is de invloed van flexibele leerroutes op onderwijstijd? Hoe gaan we dan om met de ontstane verschillen? Wat betekent dat voor mijn rol als leerkracht? Hoe zorgen we op school voor een doorgaande ontwikkeling? En hoe monitoren we dat?
De meeste scholen gingen er in de tijd dat er thuisonderwijs gegeven werd van uit dat twee tot maximaal 2.5 uur effectieve leertijd per dag bij onderwijs op afstand het maximaal haalbare was. John Hattie geeft aan dat het effect van het wijzigen van het aantal en de verdeling van de schoolweken, laag is. Het missen van tien weken schooltijd per jaar hoeft op zich geen groot probleem te zijn. Niet de tijd in de klas, maar wat we doen in de tijd die we hebben, is van belang.
