Leraar: een prachtig beroep. Waarom gaan onderwijsadviseurs zoals ik dan niet terug voor de klas? Het zou immers een oplossing kunnen zijn voor het lerarentekort. Net als ‘het vervangen van de leraar door ICT’, een verwachting die ik regelmatig hoor. Is het zo simpel? Verre van. Waar ik wel in geloof? Het samenspel tussen onderwijs, ICT en mensen.

Meesterlijk Rome

Het beroep van leraar is een prachtig beroep dat sommigen zelfs als ‘roeping’ duiden. Recent heb ik dat weer aan den lijve mogen ondervinden. In juni werd ik onverwachts gebeld door een vriend die docent klassieke talen op een gymnasium is. Of ik zin had om de week daarop als begeleider met een groep gymnasiasten mee te gaan naar de hoofdstad van Italië. Zo kwam het dat ik deze zomer, vijftien jaar nadat ik zelf voor het laatst voor de klas stond, opnieuw mocht ervaren hoe geweldig het is om leraar te zijn. In het historisch rijke Rome, waar leerlingen (nader) kennis maakten met het vroege Christendom en de Grieks-Romeinse cultuur, zag ik mijn vriend-docent zijn vak meesterlijk uitoefenen. Ik moest denken aan de woorden van Charles Wiseman (1764): ‘A good teacher is like a candle that consumes itself while lighting the way for others.’ Iedere leraar verlicht in meer of mindere mate de weg van zijn leerlingen.

Leraar: een bijzonder beroep

De dagen in Rome lieten mij weer (extra) inzien wat een prachtberoep het is. Als leraar ben je voortdurend in interactie met de leerling(en). Je stimuleert en prikkelt hun zone van de naaste ontwikkeling. Je begeleidt, stimuleert en motiveert ze, waarmee je een belangrijke rol speelt in hun vorming tot zelfstandige en verantwoordelijke mensen die hun weg in de maatschappij kunnen vinden. Je zet leerlingen in hun kracht en helpt ze groeien. Als leraar dóe je je werk niet; je bént je werk! En vaak kijk je door de ogen van je leerlingen in een spiegel, waardoor jij zelf op jouw beurt door hen geïnspireerd wordt. Hoe mooi is dát?!

Verrijken, maar niet vervangen

Hoe mooi het vak ook mag zijn: er is een tekort aan leerkrachten. Regelmatig krijgen wij de vraag of ICT kan bijdragen aan het oplossen van het lerarentekort. Er worden genoeg creatieve ICT-oplossingen aangedragen, zoals het opzetten van een internetschool (1), de inzet van robots in de klas en het gebruik van virtual reality in het onderwijs. Alhoewel ik zeker mogelijkheden zie om het onderwijs hiermee te verrijken en leerlingen hiermee bekend te maken, ben ik ervan overtuigd dat de genoemde technologie nog in de kinderschoenen staat. Ze kan hooguit ondersteunend en aanvullend aan de fysiek aanwezige leerkracht zijn. Dat is de voornaamste reden waarom ik niet in een internetschool geloof. En hoewel robots goed zijn in herhalende taken, zijn deze (nog) niet in staat om de onderwijsbehoeften van de leerling te interpreteren en de zo noodzakelijke sociale interactie en emotionele ondersteuning te bieden.

Onze dagelijkse drive

De Nederlandse gymnasiasten hadden we prima via virtual reality mee kunnen nemen naar het oude Rome (2).  Alhoewel het indrukwekkend is om op deze manier digitaal door het verleden te wandelen en in het Colosseum een gladiatorengevecht mee te maken, blijf ik erbij dat mijn vriend, de leraar van vlees en bloed, er alles toe doet. Niet alleen die dagen in Rome, maar elke dag. Kortom: de leraar maakt het verschil; ICT kan en zal hier de komende jaren meer en meer een ondersteunende dimensie aan toevoegen. En dát geeft mijn collega’s en mijzelf onze dagelijkse drive: het optimaliseren van die extra dimensie, ter ondersteuning van de leraar en ter verrijking van het onderwijs voor de leerling, om wie het uiteindelijk allemaal draait.

Henk van de Hoef

1 https://www.internetschool.nl/2018/04/25/onze-kijk-op-online-onderwijs/

2 https://youtu.be/vrIEwjgfbYs