Digitale geletterdheid: start met deze 3 stappen

Maar liefst 96% van de besturen vindt de noodzaak om leerlingen (verder) digitaal geletterd te maken (zeer) groot. Steeds vaker heeft het thema een plek in strategische beleidsplannen en ‘wil men er iets mee’. Dat lijkt ook pure noodzaak, want de gemiddelde score (overall) die leerkrachten aan de digitale geletterdheid van leerlingen geven bedraagt een magere 4,9 op een schaal van 0 tot 10. Dat blijkt uit de Monitor digitale geletterdheid PO 2019.

De andere kant? Meer dan een kwart van de leerkrachten heeft incidenteel of nooit aandacht voor digitale geletterdheid. Een meerderheid van de leerkrachten (63%) voelt wél de noodzaak tot verbetering van de digitale geletterdheid van hun leerlingen, maar 36% voelt die noodzaak niet of nauwelijks.

Benieuwd naar de cijfers van 2021 én de leerlijn digitale geletterdheid die O21 ontwikkelde? Bekijk dan dit artikel!

 

Uit de praktijk

We herkennen dit beeld uit de praktijk. Meer dan eens horen we zaken zoals:

“Natuurlijk zijn we op onze school bezig met digitale geletterdheid. Dat is belangrijk, want veel leerlingen zijn niet of onvoldoende digitaal geletterd. Daarom werken we met Chromebooks en tijdens projecten hebben we aandacht voor het onderdeel informatievaardigheden. We doen ook mee met de week van de mediawijsheid.
Nu er zoveel aandacht is voor digitale geletterdheid, in aanloop naar het nieuwe curriculum, voel ik als leerkracht wel onrust. Komt er nu weer een vak bij? Hoe pak ik dit aan? Ik voel die noodzaak niet altijd en vraag me af hoe we dit voor elkaar gaan krijgen, maar ik wacht wel even af wat eruit gaat komen en wat ons bestuur wil.”

 

Maar… hoe start je?

We weten allemaal dat we niet om digitale geletterdheid heen kunnen. Het geven van onderwijs heeft immers als doel het aanleren van kennis, vaardigheden en attitude, zodat we leerlingen optimaal voorbereiden op de wereld die komen gaat. In die wereld spelen digitale vaardigheden onmiskenbaar een steeds grotere rol, maar een kind ontwikkelt deze niet vanzelf. Tegelijkertijd zien we – zowel als uitkomst van de monitor als in de dagelijkse praktijk – het spanningsveld op meerdere vlakken en niveaus. Hoe ga je daarmee om? Hoe ga je samen en doordacht aan de slag met digitale geletterdheid, op een manier die past bij je visie, je mensen en bij de dagelijkse onderwijspraktijk?

Daarvoor kun je, net als wij, de acht veranderstappen van Kotter hanteren. Hieronder lichten we de eerste drie (en tevens de belangrijkste) stappen toe.

Stappen digitale geletterdheid

Begin bij de basis!

Om een verandering (in dit geval het goed inbedden van digitale geletterdheid in je onderwijs) te laten slagen, moet je beginnen bij de basis. Stel de juiste vragen, bepaal doelen en creëer draagvlak in de hele organisatie. De grootste uitdaging zit namelijk niet in het ontwikkelen van lesmateriaal of in het schuiven van tijd om een extra methode te gaan gebruiken, maar in het creëren (laten zien en voelen) van urgentie en eigenaarschap bij alle teamleden, in het zo goed mogelijk integreren van digitale geletterdheid in de huidige context en in het gezamenlijk optrekken als school of bestuur.

 

Hoe doe je dit?

  1. Verhoog het urgentiebesef
    Waarom willen we iets met digitale geletterdheid? Het antwoord kan zijn ‘omdat dat een wettelijke verplichting is’, maar dat voedt het enthousiasme niet. Beter is om op zoek te gaan naar hetgeen wat mensen drijft en waar ze nu tegenaan lopen, zoals ‘hap-snap’ activiteiten in plaats van de verbinding met de visie en het curriculum. Laat collega’s ook nadenken over hoe zij hun leerlingen klaar willen stomen voor het voortgezet onderwijs. En vergeet niet hoe belangrijk het is dat schoolleiders de urgentie voelen en hun eigen verantwoordelijkheid zien.
  2. Vorm een leidend team
    Naast actief en betrokken leiderschap is er ondersteuning nodig van enthousiaste mensen die meerwaarde zien in het integreren van digitale geletterdheid. Een team van koplopers kan het urgentiebesef vergroten en heeft een belangrijke rol in het motiveren van collega’s. Deze verbinding, het samen doen, is een van de belangrijkste voorwaarden voor succes.
    Tip: heb je deze experts te weinig in huis? De opleiding Specialist digitale geletterdheid zorgt ervoor dat zij voldoende bagage hebben om aan de slag te gaan.
  3. Ontwikkel visie en strategie
    De leidende coalitie ontwikkelt gezamenlijk een concrete, realistische en eenvoudige visie. Zoek hierbij naar de essentie: waar staan we nu, waar willen we heen en waarom, aan welke knoppen moeten we dan draaien en wat betekent dat voor onze aanpak?
    Doe in deze fase ook een nulmeting van de beginsituatie, zodat je de beste strategie kunt bepalen. Wat is het niveau van digitale geletterdheid van leerkrachten en wat is er nodig op het gebied van professionalisering (dit doe je bijvoorbeeld met de vaardighedenscan), waar zitten al kansen binnen ons eigen curriculum (om stapelen te voorkomen) en zijn andere randvoorwaarden op orde?

Aan de slag

We hopen dat deze aanpak je op weg helpt bij het zetten van de eerste stappen. Heb je hier ondersteuning of advies bij nodig? Dan kan O21 jou begeleiden. Neem gerust contact met ons op voor meer informatie.

Wil je als bestuur een leerlijn digitale geletterdheid ontwerpen? Lees dan in dit artikel hoe we dit bij LEV-WN hebben aangepakt. Een vergelijkbaar traject doen we dit schooljaar in opdracht van de PO-Raad voor de innovatievraag van Lucas Onderwijs.